ख्रिस्ती मंडळाची सुरुवात — करुणेच्या नव्या संस्कृतीचा पहाटवेळ

करुणेच्या नव्या संस्कृतीचा उदय — ख्रिस्ती मंडळाचा प्रारंभ आणि जागतिक प्रभाव

रोमन जगात एक नवीन प्रकाश

ख्रिस्ती मंडळाची सुरुवात म्हणजे करुणा, प्रेम, आणि दयेच्या नव्या संस्कृतीचा आरंभ होता.

इ.स. ३० च्या सुमारास येशू ख्रिस्ताने दिलेल्या शिकवणीने प्रेरित होऊन, प्रारंभीच्या ख्रिस्ती मंडळांतील विश्वासूंनी समाजातील गरीब, दुर्बल आणि गुलाम लोकांना जवळ केले.

त्यांच्यासाठी जाती, वर्ग, संपत्ती यांचा भेद अमान्य होता.

परंतु रोमन मानसिकतेला ही दृष्टी घृणास्पद वाटली. त्यांच्या दृष्टिकोनात सामर्थ्य आणि वैभव यांचेच महत्त्व होते, तर दया आणि दुर्बलता यांच्याकडे तुच्छतेने पाहिले जाई.

करुणेचा क्रांतिकारक संदेश

गॅरी फर्नग्रेन, ओरेगॉन स्टेट युनिव्हर्सिटीचे इतिहासतज्ज्ञ, नमूद करतात:

"मूर्तिपूजक रोमन लोकांमध्ये करुणा हा एक विकसित गुण नव्हता. दया निरुत्साहित केली जात असे कारण ती दुर्बलांना मदत करत होती, जे समाजाच्या दृष्टिकोनात 'निकृष्ट' होते."

इ.स. पहिल्या दोन शतकांत, रोमन साम्राज्याच्या शहरांमध्ये प्लेग, दुष्काळ आणि रोगराईने थैमान घातले असताना, सार्वजनिक मदतीची कोणतीही व्यवस्था नव्हती.

आजारी व दुर्बल लोक अनेकदा रस्त्यावर मरायला सोडले जात. कधी कधी त्यांच्या कुटुंबीयांनीसुद्धा त्यांना टाकून दिले.

याच्या पूर्ण विरोधात ख्रिस्ती मंडळींनी गरीब, आजारी, आणि दुर्बल लोकांची सेवा करण्याचा व्रत घेतले.

चर्च — परोपकाराचा आधारस्तंभ

इ.स. २५१ : कार्थेजमध्ये प्लेगचा कहर

इ.स. २५१ मध्ये कार्थेज (उत्तर आफ्रिका) शहराला भीषण प्लेगने ग्रासले.

त्यावेळी ख्रिस्ती मंडळांनी विश्वासणारे व मूर्तिपूजक असा कोणताही भेद न करता आजारी लोकांची सेवा केली व मृतदेह सन्मानाने पुरले.

"१९७ इ.स. मध्ये, ख्रिस्ती विचारवंत टर्टुलियन रोमन साम्राज्याच्या राज्यपालांना लिहितो:

"तुमचा छळ असूनही आम्ही तुमच्याविरुद्ध कट रचत नाही... आम्ही तुमच्यासाठी प्रार्थना करतो, तुमचं भलं होवो म्हणून कार्य करतो. आम्ही तुमच्या देवतांना काही देत नाही, पण तुमच्या गरिबांसाठी भरभरून देतो. आमची दानधर्माची शक्ती, तुमच्या देवतांच्या मंदिरातील प्रसादांपेक्षा रस्त्यांवर अधिक भिक्षा पसरवते."

तिसरे शतक : रोम शहरात चर्चची मदतकार्ये

इ.स. २५०–३०० च्या दरम्यान रोम शहरातील चर्चने दरवर्षी लाखो डॉलर्सच्या समतुल्य रक्कम गरजूंकरिता खर्च केली.

या काळात कोणतीही सरकारी सामाजिक सुरक्षा प्रणाली अस्तित्वात नव्हती.

फक्त ख्रिस्ती मंडळींच्या सेवाकार्यामुळे अनेकांना आश्रय व उपचार मिळाले.

अँटिओक आणि अलेक्झांड्रिया : गरिबांसाठी आधार

अँटिओक व अलेक्झांड्रिया या मोठ्या शहरांमध्येही ख्रिस्ती मंडळांनी बेघर व गरजू लोकांसाठी अन्न, वस्त्र, औषधे व निवाऱ्याची सेवा पुरवली.

फर्नग्रेन लिहितात:

 "“मूर्तिपूजक रोमन लोकांमध्ये करुणा हा एक विकसित झालेला गुण नव्हता. दया निरुत्साहित केली जाई, कारण ती केवळ अशक्त लोकांना समाजात टिकवून ठेवते. रोमन शहरांच्या अस्वच्छ वस्तीमध्ये, प्लेग व दुष्काळाच्या दुर्दैवी फेऱ्यांत, आजारी लोकांसाठी काळजी घेणारी कोणतीही संस्था नव्हती. सहानुभूतीचे दर्शन क्वचितच घडायचे. कधीमधी एखादा घरचा सदस्य मदतीस धावून येई, पण बऱ्याचदा स्वतःचे नातेवाईकही मृत्युपंथावर असलेल्यांना सोडून देत असत.”"

वैद्यकीय सेवांचा प्रारंभ

चौथे शतक : पहिले रुग्णालय

सिझेरिया (कैसरिया) येथील बेसिल द ग्रेट (इ.स. ३३०–३७९) ने चौथ्या शतकात जगातील पहिले संस्थात्मक रुग्णालय स्थापन केले.

ही केवळ वैद्यकीय सेवा नव्हती, तर एक परिपूर्ण प्रेम आणि सेवा-आधारित संस्था होती.

त्यामुळे पुढील युगांमध्ये "हॉस्पिटल" ही संकल्पना समाजात दृढ झाली.

करुणेचा अखंड प्रवाह

ख्रिस्ती मंडळांनी रोमन साम्राज्यात करुणा, सेवा आणि प्रेमाचा जो दीप पेटवला, तो पुढील अनेक शतकांपर्यंत अखंडतेने झगमगत राहिला.

आधुनिक जगात आणि भारतात ख्रिस्ती लोकांचे योगदान

जागतिक स्तरावर

आज जगभरात लाखो ख्रिस्ती रुग्णालये, शाळा आणि सामाजिक सेवा संस्था कार्यरत आहेत.

त्या गरीब, आजारी, आणि उपेक्षित लोकांची सेवा करतात.

उदाहरणे:

रेड क्रॉस (स्थापना इ.स. १८६३) — आंतरराष्ट्रीय आपत्ती व्यवस्थापन आणि आरोग्यसेवा.

वर्ल्ड व्हिजन इंटरनॅशनल — गरीब मुलांसाठी मदतकार्य.

भारतातील योगदान

वैद्यकीय क्षेत्रात

भारतामध्ये ख्रिस्ती मिशनऱ्यांनी आरोग्य सेवेसाठी अतुलनीय कार्य केले.

प्रमुख उदाहरणे:

सीएमसी वेल्लोर (Christian Medical College) — इ.स. १९०० मध्ये डॉ. इडा स्कडर यांनी स्थापन केले. आज ते भारतातील अग्रगण्य वैद्यकीय शिक्षण व सेवा संस्था आहे.

सेंट स्टीफन हॉस्पिटल, दिल्ली — १८८५ मध्ये स्थापन, उत्तम वैद्यकीय सेवा देणारे रुग्णालय.

हॉली फॅमिली हॉस्पिटल, दिल्ली,

रुबेन्सन हॉस्पिटल, पुणे,

मिशन हॉस्पिटल्स — देशभरातील ग्रामीण व आदिवासी भागांत कार्यरत.

शैक्षणिक क्षेत्रात

ख्रिस्ती लोकांनी गुणवत्तापूर्ण शिक्षण भारतात रुजवले.

प्रमुख शैक्षणिक संस्था:

सेंट झेवियर्स कॉलेज, मुंबई (स्थापना: इ.स. १८६९)

सेंट स्टीफन्स कॉलेज, दिल्ली (स्थापना: इ.स. १८८१)

लोयोला कॉलेज, चेन्नई (स्थापना: इ.स. १९२५)

सेंट जोसेफ्स कॉलेज, बंगलोर (स्थापना: इ.स. १८८२)

याशिवाय हजारो ख्रिस्ती शाळा व महाविद्यालये देशभरात कार्यरत आहेत, जिथे गुणवत्तापूर्ण शिक्षणाबरोबर चारित्र्य, शिस्त व सेवा यांचे मूल्य शिकवले जाते

ख्रिस्ती मंडळाने जेव्हा रोमन साम्राज्यात दयाळूपणाचा दीप पेटवला, तेव्हा मानवतेच्या इतिहासात एक अमूल्य क्रांती घडली.

आजही, आधुनिक युगात व भारतात ख्रिस्ती लोक वैद्यकीय सेवा, शिक्षण आणि सामाजिक कार्याच्या माध्यमातून हा प्रकाश अखंडपणे प्रज्वलित ठेवत आहेत.

त्यांनी जगाला दाखवले की खरी शक्ती ही केवळ बाह्य सामर्थ्यात नसून, प्रेम, सेवा, आणि करुणेच्या जीवनात आहे.

Article: Pastor Sandeep Kamble