यहूदी धर्म म्हणजे काय आहे आणि यहूदी लोक काय विश्वास ठेवतात?

यहूदी धर्म म्हणजे काय आहे आणि यहूदी लोक काय विश्वास ठेवतात?

यहूदी धर्म म्हणजे काय आहे आणि एक यहूदी म्हणजे कोण?

यहूदी धर्म हा केवळ एक धर्म आहे का? की तो एक सांस्कृतिक ओळख आहे? की एक वांशिक गट आहे? यहूदी हे केवळ एक विशिष्ट जमातीचे लोक आहेत का? की एक स्वतंत्र जात आहेत? यहूदी लोक काय विश्वास ठेवतात, आणि सर्व यहूदी लोक एकाच गोष्टींवर विश्वास ठेवतात का?

शब्दकोषानुसार "यहूदी" म्हणजे "यहूदा जमातीतील सदस्य", "एक इस्राएली", "ईसा पूर्व 6व्या शतकापासून 1व्या शतकापर्यंत पलेस्टाईनमध्ये वसलेला एक देशाचा सदस्य", "प्राचीन यहूदी लोकांतील धर्मांतरित किंवा त्यांच्या वंशजांतील एक व्यक्ती", आणि "जो यहूदी धर्माशी संबंधित आहे" असा होतो.

यहूदी शास्त्रानुसार, एक यहूदी तो असतो ज्याची आई यहूदी आहे, किंवा जो औपचारिकपणे यहूदी धर्मात धर्मांतरित झाला आहे. लैव्यव्यवस्था 24:10 याचा आधार म्हणून दिला जातो, तरी तोराह (यहूदी धर्मग्रंथ) यातून थेट अशी मागणी करत नाही. काही शास्त्रज्ञ असे सांगतात की एखाद्या व्यक्तीला खरंच काय विश्वास आहे यावरून तो यहूदी आहे की नाही हे ठरत नाही. त्यांच्या मते, एक व्यक्ती परमेश्वरावर विश्वास न ठेवता देखील यहूदी असू शकतो.

तर काही शास्त्रज्ञ म्हणतात की जोपर्यंत एखादी व्यक्ती तोराह आणि मायमोनिडीस (Rabbi Moshe ben Maimon) यांनी सांगितलेल्या "विश्वासाचे 13 सिद्धांत" मानत नाही, तो खरी अर्थाने यहूदी नाही. मात्र जर त्याचा जन्म यहूदी कुटुंबात झाला असेल, तरी तो धर्माने यहूदी नसेल.

तोराह - म्हणजे बायबलच्या पहिल्या पाच पुस्तकांमध्ये उत्पत्ती 14:13 सांगते की अब्राम (अब्राहम) याला सर्वप्रथम "हिब्रू" म्हणून ओळखले गेले, म्हणजे एक प्रकारचा पहिला यहूदी. "यहूदी" हा शब्द "यहूदा" या नावावरून आला आहे, जो याकोबाच्या बाराही मुलांपैकी एक होता. पूर्वी फक्त यहूदा जमातीच्या लोकांना "यहूदी" म्हटले जात होते, परंतु सुलैमानाच्या काळानंतर राज्य दोन भागात विभागले गेले आणि "यहूदी" हा शब्द यहूदा राज्यात राहणाऱ्यांनाही लागू झाला — यामध्ये यहूदा, बेंजामिन, आणि लेवी जमातीही समाविष्ट आहेत.

आज अनेक लोकांचा विश्वास आहे की एक यहूदी तो आहे जो अब्राहम, इसहाक आणि याकोब यांचा शारीरिक वंशज आहे — त्याचा संबंध बाराही जमातींपैकी कोणत्याही जमातीशी असू शकतो.

यहूदी लोक काय विश्वास ठेवतात?

आज जगभरात यहूदी धर्माचे पाच मुख्य प्रकार आहेत:

1. अतिधार्मिक (Ultra-Orthodox)

2. रूढीवादी (Orthodox)

3. सुधारवादी (Reform)

4. पुनर्रचना करणारे (Reconstructionist)

5. मानवतावादी (Humanistic)

प्रत्येक समूहाची श्रद्धा आणि नियम एकमेकांपेक्षा बरेच वेगळे आहेत. पण परंपरागत यहूदी धर्माच्या मुख्य श्रद्धा खालीलप्रमाणे आहेत:

परमेश्वरच सर्व सृष्टीचा निर्माता आहे; तो एकच आहे, निराकार आहे आणि त्याच्यावरच संपूर्ण विश्वाचे नियंत्रण आहे.

तोराह (पहिली पाच पुस्तके) परमेश्वराने मोशेला दिली असून, ती न बदलता कायम राहतील.

परमेश्वराने भविष्यवक्त्यांमार्फत यहूदी लोकांशी संवाद साधला.

परमेश्वर प्रत्येक माणसाचे कृती पाहतो आणि त्यानुसार बक्षीस किंवा शिक्षा देतो.

यहूदी धर्म माणसाच्या आचरणावर भर देतो, तर ख्रिस्ती धर्म विश्वासावर.

यहूदी धर्म 'मूल पाप' (original sin) या संकल्पनेला नाकारतो.

यहूदी धर्म माणसाने भल्यासाठी जन्म घेतला आहे आणि तो परमेश्वराशी जवळीक साधू शकतो.

यहूदी लोकांना मित्झवोथ (आज्ञा) पाळून आपले जीवन पवित्र करता येते.

कोणत्याही तारणकर्त्याची आवश्यकता नाही; परमेश्वराशी थेट संबंध शक्य आहे.

लैव्यव्यवस्थेत दिलेल्या 613 आज्ञा यहूदी जीवनाच्या प्रत्येक भागावर मार्गदर्शन करतात.

दहा आज्ञा (निर्गम 20:1–17 आणि व्यवस्था 5:6–21) या सर्व आज्ञांचा सार आहेत.

मशीहा (अभिषिक्त) भविष्यात येईल, सर्व यहूदी लोकांना इस्राएलमध्ये एकत्र करेल, मृतांचे पुनरुत्थान होईल, आणि जेरुसलेमचा मंदिर पुन्हा बांधला जाईल.

येशू (Jesus) विषयी यहूदी धर्माचे मत:

काही यहूदी त्याला महान शिक्षक मानतात, काहींना तो खोटा भविष्यवक्ता वाटतो. काही संप्रदाय त्याचे नाव घेणेही निषिद्ध मानतात.

यहूदी लोक स्वत:ला परमेश्वराचे निवडक लोक म्हणतात.

याचा अर्थ असा नाही की ते इतरांपेक्षा श्रेष्ठ आहेत, तर त्यांनी तोराह पाळण्यासाठी आणि इतर जातींसाठी प्रकाश आणि आशीर्वाद होण्यासाठी निवडले गेले आहेत, असे मानले जाते (निर्गम 19:5).

क्रेडिट: Got Questions