नाग हमादी कोडेक्स - हस्तलिखिते

 नाग हमादी कोडेक्स

1945 मध्ये, इजिप्तमधील नाईल नदीच्या काठावर नाग हम्मादी नावाच्या गावात एका खडकाजवळ प्राचीन हस्तलिखिते सापडली. ते एका मोठ्या भांड्यात किंवा राणंजात होते. तो एका शेतकऱ्याला सापडला. गेल्या 100 वर्षांच्या पुरातत्वीय शोधामध्ये हा एक मोठा पुरातत्व शोध मानला जातो. या मटक्यांमध्ये सापडलेले लेख चौथ्या शतकातील आहेत, हे तपासात आढळले. हे हस्तलिखित प्राचीन गूढ ज्ञान असलेले ख्रिस्ती पंथ (नॉस्टिसिज्म/Gnosticism - ज्ञानरचनावाद) बद्दल आहे.

या संबंधातून ग्रीक नॉस्टिसिज्म (gnosticism) ज्ञान किंवा गूढ ज्ञानाशी (greek gnosis) संबंधीत असे नाव देण्यात आले आहे. नॉस्टिसिज्म (gnosticism)  आपल्या सुरुवातीच्या चर्च, प्राचीन यहूदी धर्म आणि रोमन धर्माबद्दल आपल्याला माहित असलेल्या प्रत्येक गोष्टीला आव्हान देतो.

1945 मध्ये, एका इजिप्शियन शेतकऱ्याला प्राचीन चामड्याच्या आच्छादनामध्ये गुंडाळलेले पेपिरस हस्तलिखित (कोडेक्स) सापडले. जे 13 विभागांमध्ये विभागलेले होते. पुरातत्त्वीय तपासणीत असे आढळून आले की हे हस्तलिखित चौथ्या शतकाच्या मध्यापर्यंतचे आहे. कोडेक्समध्ये नॉस्टिक्स म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या भ्रष्ट ख्रिस्ती पंथाच्या विचारांबद्दल 50 पेक्षा जास्त ग्रंथ  किंवा पत्रिका (ट्रैक्टेटस) आहेत.

या हस्तलिखितांमधील लेखांना नाग हम्मादी  लेख असेही म्हणतात. तशाच प्रकारे, हा लेख 'नॉस्टिक्स गॉस्पेल' म्हणूनही ओळखला जातो.

सर्व लेख कॉप्टिक भाषेत लिहिलेले आहेत, या लेखनांपैकी सर्वात प्रसिद्ध लेख ‘संत थॉमस गॉस्पेल’ आहे जो नाग हम्मादी लेखनामध्ये पूर्णपणे संरक्षित लेख आहे.

आज ही सर्व हस्तलिखिते इजिप्तच्या कैरो येथे असलेल्या कॉप्टिक संग्रहालयात आहेत. आज त्यांचे इंग्रजी भाषांतर उपलब्ध आहे.

हे 1240 पानांचे लेख केवळ कोडेक्समध्येच नव्हते, तर ते सुमारे 1600 वर्षांपूर्वीचे अखंड जतन केले गेले. त्याच वेळी, ते पुरातत्त्व संशोधनासाठी नेमकी वेळ ठरवण्यासाठी देखील उपयुक्त असल्याचे सिद्ध झाले आहे. प्रत्येक लेदर कव्हर पेपिरसच्या थरांनी कडक केलेले होते. यातील बरेच पेपिरस पचोमियन मठांच्या भिक्षूंचे वैयक्तिक आणि व्यावसायिक दस्तऐवज होते, ज्यात बहुतेक वेळा विशिष्ट नावे आणि तारखा आहेत. हे विशिष्ट कोडेक्स कव्हर व्यावसायिक दस्तऐवजांमधून घेतले गेले होते जे ससानोस नावाच्या भिक्षूचे होते, ज्यांच्याकडे मठाच्या क्लोइस्टरचा प्रभारी होता. ही कागदपत्रे 333, 341 आणि 348 वर्षांचा संदर्भ देतात, हे सूचित करते की हे कोडेक्स चौथ्या शतकाच्या मध्यभागी एकत्र ठेवले गेले.

या कोडेक्समध्ये आपल्याला पुर्वेकडील मंडळीचे बहुतेक खोटे आणि लपलेले गूढ सिद्धांत आढळतात.

ज्ञानरचनावाद किंवा नॉस्टिसिज्म (gnosticism)  यांची चुकीची शिकवण

या लिखाणातून आपल्याला कळते, हा संप्रदाय अनेक चुकीच्या शिकवणींचे पालन करत असे. ज्याप्रमाणे निर्माणकर्ता हा निम्न दर्जाचा देव आहे, त्याहूनही मोठा देव ज्याला समजण्यासाठी ज्ञानाची आवश्यकता आहे त्याला सोफिया म्हणतात. त्रिकुट देवाची संकल्पना अगदी वेगळी होती. त्यांनी देव पिता, देव माता (ज्ञान-सोफिया) आणि पुत्र यावर विश्वास ठेवला जात असे. त्यांनी पुत्र येशूचा अवतार आणि दुःख आणि पुनरुत्थान आभासी मानले. अशा अनेक ख्रिस्ती विषयांवरील त्यांची मते अगदी वेगळी आणि हटवादी होती.

इरेनियस (जसे की अर्ली फादर्स) आणि चर्चने ज्ञानरचनावाद किंवा ज्ञानरचनावाद आणि त्यांच्या शिकवणींना विरोध केला. आणि त्याला पाखंड (खोटे शिक्षण) म्हटले. आणि नवीन करारातील चार शुभवर्तमान, जे आता आपल्याकडे आहेत, त्याचा आणि त्यातील शिकवणींनाच पुरावा म्हणून स्वीकारले गेले आहेत.